Page 12 - BİRLİK HABER-SEN BÜYÜK PTT ÇALIŞTAYI

Yetkili Konfederasyon

BÜYÜK PTT ÇALIŞTAYI

YÖNETİCİ SUNUMU

Sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkan ve sanayi devriminin ürünü olarak kabul edilen çalışan sınıfının, on
dokuzuncu yüzyılın sonlarında dayanışma hareketleri ve uluslararası alanda örgütlenmeye başlamaları ile yeni
hak ve taleplerin ortaya çıkışına şahit olunmuştur. İşçiler kurmuş oldukları sendikalar ile artık yeni bir gücü
temsil etmekte, ortak hareket etmenin verdiği avantajları kendi çalışma koşulları adına kullanabilmektedirler.
Ücret artışı ve çalışma koşullarına ilaveten işçilerin yönetimin çeşitli kademelerinde söz sahibi olmak istemeleri
bugünün modern yöntemlerine kaynaklık etmektedir. İlk yıllarda, bazı işkollarında çalışan işçilerin işyerlerinde
kurdukları çeşitli komitelere üye olmaları ile başlayan yönetime katılma, yönetim ile direkt bir ilişkinin
olmadığı ilk uygulamaları ifade etmektedir. Bu kurullar, genel mahiyette karar alabilen ve bazı konularda fikir
öne sürmekten ileri gidememiştir. Zamanla işçilerin daha geniş ve üst yönetim mekanizmalarına dâhil olmaları
ile hızlanan yönetime katılma, karar, icra ve kontrol konularında söz sahibi olmalarını ifade etmektedir .
1
Sosyal politika alanında işçilere söz sahibi verilerek onların kararlaştırma safhasındaki yönetime katılmaları,
dolaylı bir şekilde ekonomide alınana kararlarda var olmalarına imkân sağlamaktadır. Ayrıca işletmeyi
ilgilendiren ekonomik kararların danışma komiteleri aracılığıyla da alınmaları öncelikle o işletmede çalışan
işçilerin durumları için oldukça önemlidir. Bu sayede işletme içerisinde verimlilik ve yetki alanları yeniden
dizayn edilmiş ve insan ilişkilerinin daha organik bir hal almasının önü açılmış olmaktadır. Ayrıca, işletme
içi güven ve diyalog mekanizmaları çoğaltılmış, yıkıcı ve tahrip edici bazı çatışma alanları nispeten ortadan
kaldırılmış olmaktadır. Her ne kadar yönetime katılma konusunda lehte ve aleyhte görüşler olsa da çalışma
barışı için çeşitli taleplerin dile getirilerek, hak ve yetkilerin kullanılması sosyal barış ve huzur ortamına hizmet
etmektedir .
2
Yirminci yüzyılın başları yönetim modelleri ve üretim sistemleri açısından devrim niteliğinde yeniliklere
sahne olmuştur. Bu dönemde, Taylor, işletmeler için en iyi yönetim şeklinin, ilkeleri, kuralları ve yasaları
açıkça ortaya konabilen bilimsel yönetim olduğunu deklare ederken, Henry Ford, Taylorizmi hareketli bant
sistemi ile birleştirerek bir üretim yöntemi devrimi gerçekleştirmiştir. Fakat 1970’lerle birlikte Fordist kitle
üretiminin varlığını devam ettirebilmesi için gerekli olan standart tüketim kalıpları ve istikrarlı pazarlar, 1973
tarihinde Bretton Woods sisteminin çökmesi ve terk edilmesi, 1974 Petrol Krizi gibi ekonomik gelişmeler
karşısında zarar görmüş ve bu dönemden itibaren literatürde neoliberal ekonomi politikaları olarak adlandırılan
politikalar yükselmeye başlamıştır. Öte yandan, teknolojinin ucuzlaması ve mikro-elektronik teknolojisinin
gelişmesi küçük firmalara da piyasada büyük firmalarla rekabet edebilme imkânı doğururken, yeni dönemin
temel ilkesi esneklik olmuştur. Yine bu dönemde, yalın üretim, toplam kalite yönetimi ve insan kaynakları
yönetimi gibi yönetim modelleri ortaya çıkmış ve yaygınlaşmıştır.
Yeni dönemde esneklik; istihdamın hacim ve biçimlerinde, ürünün niteliğinde, teknoloji kullanımında ve
örgüt yapılanmasında katı fordist standartların esnetilmesi olarak uygulamaya konmuştur. Esnekleşmenin
işgücünün örgütlenmesine de olumsuz yansımaları olduğu zaman içinde anlaşılırken; yine bu dönemde,
esnekleşme ile birlikte alt işveren (taşeron) kullanımının başladığı görülmektedir. Maliyetlerin düştüğü, kalite
ve esnekliğin arttığı en başarılı yönetim modeli olarak bu dönemde Japon üretim sistemleri ve yalın üretim
ön plana çıkmış, böylelikle çalışanlara daha fazla sorumluluk yüklenerek çalışanlar daha vasıflı, problemlere
müdahale edebilir hale gelmişlerdir.

1980’li yıllarda başlayan küreselleşme süreci, klasik endüstri ilişkileri sistemi üzerinde yapısal olarak pek
çok değişimin gerçekleşmesine neden olmuştur. İşgücü piyasasının yeniden yapılandığı bu dönemde çalışma
yaşamında esnekleşme ile birlikte yeni çalışma biçimleri ortaya çıkmış, kayıt dışı sektörde ve vasıfsız işlerde
kadın ve çocuk istihdamının yaygınlaştığına şahit olunmuştur. Öte yandan yeni üretim ve yönetim tekniklerinin

1 Milli Prodüktivite Merkezi, İşçinin Yönetime Katılması, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, 1970, s:8-9
2 A.e. s:11-16.

11